Als ik Harderwijk zeg, wat zeg jij dan? Wat komt er als eerste in jou op?
Die vraag stelde De Hengelaar aan inwoners van Harderwijk én aan niet-inwoners, om erachter te komen wat voor beelden er leven over Harderwijk. Waar denken mensen het eerst aan, en hoe verschillen die beelden onderling van elkaar? Door een onderzoek op te starten kwam de redactie erachter dat beelden, afhankelijk van of je ergens woont, er heel anders uit kunnen zien.

Wie op Goede Vrijdag een groep studenten met schildersezels door de Harderwijkse binnenstad zag lopen, dacht waarschijnlijk dat het Marius van Dokkum-museum er een paar medewerkers bij had. Niets was minder waar: De Hengelaar stond met een fototentoonstelling in het centrum.

 Toen onze redactie die dag tientallen mensen sprak, zowel inwoners van Harderwijk als toeristen, viel ons iets op. Mensen die niet uit Harderwijk kwamen, hadden vaak een veel eenzijdiger beeld dan inwoners van de stad. Toeristen wisten vaak al meteen dingen te noemen die hen deden denken aan de Hanzestad (denk aan het Dolfinarium, of aan palingrokerijen), maar Harderwijkers minder: zij dachten langer na toen we vroegen of de foto’s die we hadden meegenomen, een representatief beeld van de stad gaven. Uiteindelijk kwamen zij met antwoorden die sterk verschilden ten opzichte van de beelden die toeristen van de stad hadden.

Veel dingen die inwoners noemden, kenden niet-inwoners helemaal niet, wat leidde tot interessante gesprekken: “Oh, dat moet ik dan eens uitproberen”, of “Oh, daar ben ik nog nooit geweest!”.

Organisaties als Heerlijk Harderwijk en VVV Harderwijk promoten de stad al flink met hun UitAgenda, maar misschien heeft Harderwijk nog veel meer te bieden dan de stad zelf weet. Waar liggen de ‘blinde vlekken’ van toeristen? Wat noemen inwoners, dat toeristen niet kennen? Waar liggen kansen, wat moeten mensen weten en leren kennen?

Deze gesprekken waren voor de redactie de aanleiding om een onderzoekje op te starten. We zijn benieuwd geworden naar die beelden die mensen hebben van Harderwijk, en hoe die kunnen verschillen, afhankelijk van of je er wel of niet woont: in hoeverre verschillen beelden die niet-inwoners van Harderwijk hebben van de stad, van beelden die inwoners hebben?

De Hengelaar besloot zowel inwoners als niet-inwoners de volgende concrete vraag te stellen: welk(e) woord(en) komt/komen er als eerste in je op als je denkt aan Harderwijk? Waar denk je als eerste aan?
Respondenten werden voor dit onderzoek gescheiden op woonplaats (wel of niet in Harderwijk). Via gesprekken op straat en oproepen in Facebook-groepen is geprobeerd in beide groepen zoveel mogelijk antwoorden te verzamelen.

Resultaten
Men reageerde massaal op de oproepen van de redactie, wat heeft geleid tot grote onderzoeksgroepen. De groep Harderwijkers bestond, na oproepen en gesprekken in het centrum, uit 345 respondenten. De niet-Harderwijker-groep bestaat uit 308 respondenten. Daar was de redactie erg tevreden mee.

De resultaten zijn verwerkt in twee interactieve diagrammen, waarvan er een bedoeld is voor inwoners van Harderwijk en een voor niet-inwoners van Harderwijk. Hierin worden begrippen genoemd in combinatie met informatie als aantal keren genoemd, percentage van respondenten dat het begrip noemde, en voorbeelden van quotes van respondenten.

Inwoners
Klik op de link naar het diagram voor inwoners van Harderwijk om resultaten uitgebreid te bekijken.

Opvallendheden in het kort:

• Harderwijkers noemen ‘Thuisgevoel’ het vaakst.
• Het Dolfinarium staat op nummer 2 in de lijst, en op plek 3 staat ‘Geboren’.
• Harderwijkers noemen, vaker dan niet-Harderwijkers, specifieke bedrijven, organisaties, winkels, mensen of plekken die hen doen denken aan de stad. Deze specifieke woorden zorgen ervoor dat ruimere categorieën als ‘bedrijven en organisaties’ en ‘overig’ hoger in de ranglijst staan.
• Harderwijkers gebruiken vaker ‘gevoelens’ om de stad te omschrijven. ‘Leuk’, ‘veelzijdig’, ‘druk’, ‘plezier’, ‘vakantiegevoel’, ‘thuisgevoel’, ‘gezelligheid’, ‘mooi’ en ‘heerlijk’ komen voor in de lijst, waar niet-Harderwijkers ‘gezellig’, ‘leuk’ en ‘’dorpsgevoel’ gebruiken.

Niet-inwoners

Klik op de link naar het diagram voor niet-inwoners van Harderwijk om resultaten uitgebreid te bekijken.

Opvallendheden in het kort:

• Niet-Harderwijkers noemen ‘Het Dolfinarium’ het vaakst (met een ruime voorsprong).
• ‘Paling, vis of Dries van den Berg’ staat op nummer 2, en ‘Water en varen’ op plek 3.
• Niet-Harderwijkers noemen voornamelijk woorden die hen doen denken aan (de opbouw en inrichting van) de stad. Denk aan ‘het aquaduct’, ‘Hanzestad’, ‘boulevard’, ‘stadsmuren’ en ‘havengebied’. Harderwijkers noemen die begrippen in mindere mate, of gebruiken andere, specifiekere woorden, zoals ‘De Vischpoort’ of ‘de vismarkt’.
• Niet-Harderwijkers noemen vaker woorden die in hen opkomen, die hen doen denken aan een bezoek aan de stad. ‘Afrijden en rijexamen’ wordt 4 keer genoemd, ‘winkelen en shoppen’ en ‘trouwen’ zijn daar ook voorbeelden van.

Conclusie
Bepaalde begrippen worden in beide groepen vaak genoemd. Denk aan het Dolfinarium, aan paling, aan de boulevard, aan horeca. Het Dolfinarium komt over het algemeen uit de bus als het meest genoemde begrip in het hele onderzoek (en dat was wel een verwachte uitkomst).

Harderwijkers antwoordden vaak specifieker dan niet-Harderwijkers, maar ook in specifieke woorden waren verschillen te herkennen in motivaties voor het noemen. Zo is het begrip ‘Natuur’ al redelijk concreet, maar voorbeelden die groepen gaven verschilden onderling. Niet-Harderwijkers gaven voornamelijk het strandje als voorbeeld, waar Harderwijkers kwamen met veel meer andere woorden: ‘Het Slingerbos’, ‘Het Wolderwijd’, ‘Het Strandeiland’, ‘De Heide’, ‘Het IJsselmeer’, bijvoorbeeld.

Hetzelfde gebeurde in grotere categorieën als ‘Bedrijven en organisaties’; Harderwijkers noemden daar 22 verschillende bedrijven en organisaties, en niet-Harderwijkers gaven er in totaal 10 verschillende antwoorden.

Belangrijk om te noemen: de groep niet-inwoners was iets kleiner dan de inwoners (een verschil van 37 respondenten). We houden dan ook rekening met kleine verschillen, maar verwachten niet dat dit het beeld grootschalig vertekent.

Beelden die inwoners en niet-inwoners van Harderwijk hebben, verschillen vooral als het gaat om ‘kleinere’ categorieën. Grote woorden als het ‘Dolfinarium’ en ‘paling’ komen vaak voor en staan ongeveer op dezelfde posities in de ranglijst bij beide categorieën, maar minder vaak genoemde begrippen verschillen onderling sterk.

Als je in Harderwijk woont, heb je doorgaans een ander beeld van de stad dan wanneer je er niet woont, kan de redactie concluderen. Over het algemeen noemen Harderwijkers andere begrippen dan niet-Harderwijkers, in een andere volgorde.
Als Harderwijk zou willen zorgen voor meer bekendheid en diversere beelden bij toeristen, zou de stad voornamelijk nadruk kunnen leggen op die kleinere begrippen. Voor exacte resultaten, cijfers en voorbeelden zijn de diagrammen handig om te bekijken (daar staan ook toelichtingen bij).

De Hengelaar heeft de resultaten van dit onderzoek aangeboden aan Heerlijk Harderwijk en VVV Harderwijk.