De Rivierenwijk in Deventer staat bekend als een wijk waar het afval zich opstapelt. Vuilniszakken die tegen ondergrondse containers worden gezet, etensresten in het speeltuintje, en bewoners die zich machteloos voelen tegenover de troep. Toch is er ook hoop. In de vorm van Jordy, afvalcoach. “Het is natuurlijk een wijk met veel arbeidsmigranten,” vertelt Jordy. “Die zijn er maar een paar maanden. Vaak spreken ze de taal niet of weten ze simpelweg niet hoe het systeem werkt. Daar zit gewoon veel miscommunicatie.” Volgens hem is zijn functie ontstaan omdat eerdere oplossingen onvoldoende werkten. “Ze hebben van alles geprobeerd, en toen hebben ze gezegd: laten we een afvalcoach proberen. Kijken wat die kan.”

Als afvalcoach is Jordy een soort rijdende verbindingsambtenaar. Hij fietst door de wijk, spreekt mensen aan, hangt posters op met zijn telefoonnummer, en organiseert koffiemomenten en prikacties. “Ik probeer zoveel mogelijk met mensen in gesprek te zijn,” zegt hij. “Een stukje educatie over afval scheiden. Elke tweede zaterdag van de maand ga ik met vrijwilligers uit de wijk een uurtje afval grijpen. Daarna een bakje koffie.”

Zijn werk is breder dan alleen opruimen: hij biedt ook praktische hulp. Zo stelt hij zijn bus beschikbaar aan mensen zonder vervoer, zodat ze hun afval naar de milieustraat kunnen brengen. Jordy’s aanwezigheid in de wijk is geen losstaand initiatief, maar maakt deel uit van een bredere koers van de gemeente Deventer.

Sinds 2023 loopt in de Rivierenwijk een pilot waarin niet langer wordt ingezet op boetes of camera’s, maar op een sociale aanpak van afvalgedrag. In plaats van te straffen, wil de gemeente begrijpen waarom mensen hun afval niet goed aanbieden. Soms missen bewoners een afvalpas, spreken ze de taal niet of hebben ze simpelweg andere zorgen aan hun hoofd. Jordy is in die aanpak de ogen en oren op straat: hij voert gesprekken, signaleert problemen en schakelt hulp in waar nodig. Samen met woningcorporaties en welzijnsorganisaties probeert hij zo gedrag te veranderen zonder dwang, stap voor stap.

Dat klinkt kleinschalig, en dat is het ook. Maar juist die aanpak werkt, merkt hij. “Ik bel gewoon aan als ik ergens veel afval zie liggen. Gewoon even kijken wat er aan de hand is. Je maakt een praatje. En dan komt het onderwerp afval meestal vanzelf.” Dit is niet zomaar vriendelijkheid, maar een bewuste strategie. “Het is maar net hoe je aan komt fietsen,” zegt hij. “Als je gewoon een praatje maakt, komt de rest vanzelf.” Het is een aanpak die haaks staat op boetes of anonieme brieven van de gemeente. Jordy kiest voor laagdrempelig contact, en dat blijkt soms meer op te leveren dan streng beleid. “Iedereen zegt dat ze er last van hebben. Maar niemand doet het. Dat is iets wat ik heel interessant vind. Hoe dat zit.”

Toch is Jordy niet blind voor de complexiteit achter afvaldump. “Toen ik begon dacht ik: asociaal. Dat hoef je niet te doen. Maar dan kom je erachter: er zit vaak veel meer achter. Bijvoorbeeld mensen met weinig inkomen. Die moeten kiezen: geef ik mijn kind te eten of gooi ik een afvalzak in de container?” In zulke gevallen kijkt Jordy verder dan alleen het afval. Hij signaleert bredere problemen en schakelt dan hulp in van collega’s uit het wijkteam, Circulus of andere instanties. “We hebben een heel team in de wijk. We doen het samen.”

Naast de vaste koffiemomenten op woensdagochtend en donderdagochtend werkt Jordy aan grotere acties. Zo is er een afvalfestival in voorbereiding. “We beginnen met vier flats. Mensen kunnen daar afval dumpen, maar we willen er ook uitleg geven over afval scheiden. En er is eten, zodat mensen met elkaar in gesprek komen.” Ook voor kinderen zoekt hij creatieve manieren. “We hebben een bakfiets staan. Misschien ga ik die gebruiken, ringen erin gooien en met kinderen de wijk in. Misschien ijsjes uitdelen als ze geprikt hebben.”

Of het werkt? Dat is moeilijk te meten. Maar er zijn kleine signalen. “Ik heb al een aantal mensen gehoord die zeiden: jullie maken wel verschil. Het wordt minder. Dat is fijn om te horen.” Jordy blijft nuchter. “Ik zeg niet dat ik het 100% oplos. Maar als ik het dumpen met 30% kan minderen, dan is het me al waard.” Voorlopig blijft hij door de wijk fietsen. Niet als handhaver, maar als buur. “Het is maar net hoe je aan komt fietsen. Als je gewoon een praatje maakt, komt de rest vanzelf.”

De functie van afvalcoach is onderdeel van een pilot die in 2023 is gestart in de Rivierenwijk. Bij bewezen succes wordt gekeken of het concept in andere wijken in Deventer uitgerold kan worden.