Frank Kleinheerenbrink en Lot Feringa

In 2023 stelde de gemeente Harderwijk de Binnenstadsvisie 2031 vast: een ambitieus plan om de historische binnenstad te transformeren tot een toekomstbestendige, leefbare en gastvrije omgeving. Inmiddels zijn we op een kwart van de route naar 2031. Tijd voor een tussenstand. Wethouder Wilco Mazier vertelt over voortgang, uitdagingen en de volgende stappen richting een compact, compleet en comfortabel stadshart.

Op koers richting 2031

De Binnenstadsvisie is opgezet met het oog op het 800-jarig bestaan van Harderwijk in 2031. “We willen de stad dan op haar mooist presenteren,” zegt Mazier. “Inmiddels zijn we echt in beweging. We hebben een uitvoeringsagenda vastgesteld, en in 2024 gaan veel projecten de uitvoeringsfase in.” Het gaat volgens hem zowel om ‘laaghangend fruit’, zoals vergroening en het verbeteren van wandelroutes, als om grotere dossiers zoals het opzetten van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) en het autoluwer maken van het centrum.

De gemeente werkt bovendien aan aanvullende visies voor sleutelprojecten, zoals het Kloosterplein en de Donkerstraat. Na de zomer worden daar concrete gebiedsplannen voor vastgesteld, gevolgd door daadwerkelijke uitvoering. “We doen momenteel ook onderzoek naar uitbreiding van parkeermogelijkheden bij het Westeinde en verbeteren het straatbeeld op meerdere plekken,” aldus Mazier.

Hoewel de visie verschillende projecten benoemt, ligt de nadruk volgens Mazier niet op losse prioriteiten. “Het draait om het totaalplaatje richting 2031. We volgen een planning, en die loopt goed.” Ook de betrokken projectleiders benadrukken dat er per sleutellocatie al veel is besproken, zoals rond de Vischmarkt en het Kloosterplein. Nieuwe kansen – bijvoorbeeld op het gebied van vergroening – worden direct aangegrepen. Een groenplan voor de binnenstad is in de maak, met input van bewoners en ondernemers.

Ondernemers investeren mee

Een belangrijke pijler van de visie is samenwerking met de binnenstadsondernemers. De gemeente zet in op een Bedrijveninvesteringszone (BIZ), waarbij ondernemers gezamenlijk geld inleggen om te investeren in hun directe omgeving. “Dat geld komt ook weer direct bij hen terug,” legt Mazier uit. “We richten daarvoor een stichting op, de Binnenstadsondernemers Harderwijk, die bijvoorbeeld een centrummanager kan aanstellen. Dat is echt een professionaliseringsslag ten opzichte van de vroegere winkeliersverenigingen.”

De hoop is dat in een later stadium ook vastgoedeigenaren meedoen. “Zij leveren een extra bijdrage, en daar leggen wij als gemeente ook wat bij. Zo creëren we een stevige basis voor gezamenlijke acties en evenementen.”

Uitdagingen bij vergroening

Een zichtbaar en voelbaar onderdeel van de Binnenstadsvisie is de vergroening van de openbare ruimte. Toch blijkt dit in een historische binnenstad makkelijker gezegd dan gedaan. “Je kunt niet zomaar overal iets neerzetten,” zegt Mazier. “Je hebt te maken met monumenten, smalle straten, kabels en leidingen onder de grond.” Ook bewonersparticipatie speelt een rol: “Op tekeningen ziet vergroening er mooi uit, maar in de praktijk maken mensen zich zorgen over schaduw, verkeersdoorstroming of verlies van parkeerplaatsen.”

Autoluwe binnenstad: ambitie of realiteit?

Een van de meest besproken ambities is het autoluwer maken van het centrum. Volgens Mazier is dat noodzakelijk om meer ruimte te geven aan voetgangers, fietsers en verblijfsplekken. “Maar dat vraagt ook goede voorzieningen aan de randen van de stad,” benadrukt hij. “Als we bijvoorbeeld bij het Westeinde een parkeergarage willen realiseren, is dat een forse investering.”

De gemeente houdt rekening met mogelijke vertragingen door bezwaren of juridische procedures. “We zijn afhankelijk van externe factoren zoals de Raad van State, maar vooralsnog lopen we op schema.”

Meer dan alleen toerisme

Hoewel toerisme een rol speelt in de visie, ligt de nadruk volgens Mazier vooral op de eigen inwoners. “85% van de bezoekers aan de binnenstad zijn Harderwijkers. Voor hen moet het aantrekkelijk en leefbaar zijn.” Tegelijkertijd ziet de gemeente kansen in verblijfsrecreatie, zoals hotels of andere overnachtingsmogelijkheden. “Daar zit nog ruimte, en dat willen we de komende jaren verder ontwikkelen.”

Toeristen profiteren indirect mee van de verbeteringen. Bewegwijzering, gastvrijheid en een gevarieerd aanbod van cultuur, horeca en winkels moeten van de binnenstad een aantrekkelijke bestemming maken.

Cultuur als economische motor

Cultuur speelt volgens Mazier een steeds belangrijkere rol in de binnenstad. Een goed voorbeeld is het Museum Marius van Dokkum, dat wil verhuizen naar een groter pand aan het Kloosterplein. “Dat museum trekt veel bezoekers die gemiddeld €40 per bezoek in de stad uitgeven, wat blijkt uit ons eigen onderzoek. Dat is een enorm verschil met bijvoorbeeld het Dolfinarium, waar mensen vaak direct na hun bezoek weer vertrekken.”

Ook kijkt de gemeente samen met het museum of leegstaande panden op een creatieve manier ingevuld kunnen worden. “Dat kan helpen om het straatbeeld aantrekkelijker te maken en de verbinding met cultuur te versterken.”

Communicatie: van visie naar zichtbaarheid

Een veelgehoorde klacht over beleidsplannen is dat ze ‘in een la verdwijnen’. Mazier is zich daarvan bewust: “We willen laten zien dat we echt aan de slag zijn. Daarom koppelen we elk jaar terug aan de gemeenteraad én communiceren we steeds meer richting bewoners.”

Daarbij zet de gemeente in op visuele middelen. “Na de zomer willen we via een video en infographics laten zien wat er concreet gebeurt in de stad. Van vergroening en straatmeubilair tot straatschilderingen in de Donkerstraat.”

Uiteindelijk draait alles om het creëren van een prettige, leefbare binnenstad. “We zien de binnenstad als de huiskamer van Harderwijk,” zegt Mazier. “Voor bewoners moet het een fijne plek zijn om te leven, voor ondernemers een goede plek om te werken, en voor bezoekers een gastvrije omgeving.”

Die balans blijft een uitdaging, erkent hij. “Maar met het verminderen van autoverkeer, het beter spreiden van functies in de stad en aandacht voor cultuur, vergroening en verblijfskwaliteit, bouwen we daar stap voor stap aan.”